Disclaimer: Jestem programistą, nie prawnikiem. Post opisuje aplikowanie o kartę podatkową i numer identyfikacyjny w Norwegii, tak jak jest to widziane z perspektywy laika. Nie odpowiadam za wszelkie nieścisłości czy przypadki brzegowe, w których opisana poniżej procedura nie działa. Jak typowy programista powiem – u mnie działa.
Jedną z ważniejszych rzeczy w Norwegii (podobnie jak w Szwecji) jest pojawienie się w ewidencji ludności. Bez numeru, który przypomina nasz nr PESEL, wielu rzeczy nie da się zrobić. Przykładowo, otworzyć konta w banku, założyć konta bibliotecznego, bardzo często problematyczne jest też zdobycie abonamentu na telefon komórkowy. Da się bez tych rzeczy żyć, ale zwłaszcza na dłuższą metę jest to problematyczne.
Bardziej kłopotliwa jest kwestia korzystania z pomocy medycznej. Dopóki ma się EKUZ, problemu nie ma, ale jako wyjeżdżający z Polski jako niezarejestrowany bezrobotny, zorganizowanie EKUZ było już trochę bardziej skompllikowane. Na Facebooku dostaję ostatnio reklamy po polsku, że w Oslo istnieją polskojęzyczni lekarze, do których można prywatnie pójść za 595 koron (około 250 zł). Trochę dużo w porównaniu z osobami, które mają dostęp do normalnej opieki medycznej, a na dodatek za publiczną opiekę medyczną i leki na receptę płaci się rocznie tylko do kwoty 2258 koron.
Gdy chce się w Norwegii zostać ponad 3 miesiące, należy zarejestrować się w UDI. Jeśli pobyt ma potrwać 6 miesięcy, po zaaplikowaniu dostanie się też tak zwany Fødselsnummer, nazywany często po prostu „personal identity number”. Podobnie jak polski PESEL, F-nummer składa się z 11 cyfr, wśród których również znajduje się data urodzenia. Sprawa jest dość prosta – wystarczy tylko mieć umowę o pracę, która jest na odpowiednio długi czas (umowa na czas nieokreślony też jest w porządku, są też inne opcje dla studentów, samozatrudnionych, osób posiadających odpowiednie środki czy członków rodzin obywateli Unii) i adres w Norwegii, pod którym mozna odebrać list (kolejna ważna rzecz w Norwegii – trzeba było na skrzynce pocztowej przyczepić karteczkę z imieniem i nazwiskiem). Wypełnia się formularz, w którym należy wprowadzić swoje dane i np. dane pracodawcy, a następnie umówić się na wizytę w jednym z dopuszczalnych urzędów. W przypadku Oslo jest to centrum obsługi obcokrajowców pomiędzy dworcem głównym a stacją metra Grønland:
W sumie brzmi na prostą sprawę i wypełnienie formularza zajęło mi kilkanaście minut. Problem pojawia się jednak nieco dalej, przy wyborze terminu wizyty w urzędzie. W momencie, gdy aplikowałem na początku marca, na samym początku dostałem termin na… połowę czerwca. Poradzono mi jednak, bym co jakiś czas zerkał na portal UDI, bo terminy się zwalniają. Faktycznie, 2 dni później przepisałem się na połowę kwietnia. Nieco lepiej, ale doliczając spodziewaną obsuwę, nadal oznacza to, że przez 1,5 miesiąca nie miałbym prostego dostępu do służby zdrowia, a pensja przychodziłaby na polskie konto, co oznacza też korzystanie z bankowych kursów walut przy płaceniu kartą.
Jest jednak pewne rozwiązanie tej kwestii. Istnieje tymczasowa wersja numeru, nazywana D-nummer. Teoretycznie powinna ona być wykorzystywana tylko w sytuacji, gdy chce się w Norwegii zostać poniżej 6 miesięcy, ale D-nummer jest też wystawiany przez urząd podatkowy osobom, które zaaplikują o kartę podatkową, aby oszacowano im właściwy poziom opodatkowania, a nie mają jeszcze D-nummeru ani F-nummeru. Numer jest ważny przez 5 lat, po których należy go reaktywować, jeśli nadal jest potrzebny.
Karta podatkowa to dość ważna rzecz przy pracowaniu w Norwegii. Bez karty podatkowej domyślnie zakłada się opodatkowanie na poziomie 50% (i z tego co rozumiem, różnicę otrzymuje się dopiero przy zwrocie podatku). O kartę aplikuje się w odpowiednich oddziałach Skatteetaten – urzędu podatkowego (w momencie, gdy piszę te słowa, strona Skatteetaten z jakiegoś powodu nie działa). Biuro podatkowe dla Oslo mieści się… dokładnie w tym samym budynku i nawet w tym samym pomieszczeniu, co UDI. Podobnie, jak w UDI, jest tu możliwość umówienia się na konkretny termin, z tym, że dostępne są terminy na przykład na za dwa dni. Na miejscu dostępne są formularze zaaplikowania o kartę podatkową – zarówno po norwesku, po angielsku, jak i chyba po polsku. Należy przyjść z umową o pracę lub zaświadczeniem od pracodawcy, że ma zamiar daną osobę zatrudnić, a także dowodem osobistym / paszportem.
Na miejscu w automacie z numerkami należało wpisać numer wizyty, który wcześniej otrzymaliśmy SMS-em. Po zaledwie paru minutach od wzięcia numerku zaczęła nas obsługiwać urzędniczka, która oczywiście mówiła w perfekcyjnym angielskim. Pomimo paru wątpliwości czy problemów technicznych, które się przydarzyły, w ciągu 15-20 minut przy bardzo spokojnym i przyjaznym podejściu urzędników złożyliśmy odpowiednie wnioski i powiadomiono nas, że odpowiednie dokumenty przyjdą do nas pocztą. Po kilku dniach otrzymałem dwa listy z logo Skatteetaten i pewną dosyć, ekhm, specyficzną literówką w nazwisku w adresie jednego z nich (polecam sprawdzenie, co pierwsze trzy litery wpisanego na liście nazwiska mogą znaczyć po norwesku). Na szczęście z treści listu wynikało, że w systemach najprawdopodobniej moje nazwisko jest poprawne.
To teraz mogę zacząć załatwiać formalności bankowe.
